بررسی سیستم 3CX و مقایسه با FreePBX

بعد از اینکه شرکت سنگوما کمپانی Schmooze، به عنوان اسپانسر توسعه ی محبوب ترین سیستم تلفنی یعنی FreePBX را خریداری کرد، شرکت 3CX نیز بر اساس سیاست های رقابتی، Elastix را خریداری نمود. البته این دو خرید با هم تفاوت های چشمگیری داشتند، چرا که FreePBX با قدرت بیشتری به توسعه ی خود ادامه داده اما الستکیس که به خوبی در ایران شناخته شده بود، دیگه به فراموشی سپرده شد.

در ادامه قصد داریم تا این محصول نرم افزاری را با راهکارهای دیگر همچون FreePBX و یا پروژه های مبتنی بر آن مثل ایزابل مقایسه کنیم.

توجه: 3CX یک پروژه ی متن باز یا اپن سورس نیست پس انتظار می رود قابلیت ها و امکانات مختلفی در آن به صورت رایگان ارائه نشود.

توجه: این مقاله تنها از نظر فنی به این مقایسه می پردازد و ساعیان ارتباط قصد یا نیت تجاری از آن ندارد.

نصب 3CX

برای شروع سعی کردیم تا نسخه ی ویندوز 3CX را دانلود کنیم که متاسفانه وب سایت این شرکت از طریق اینترنت های مختلف باز نشد؛ که ممکن است به دلیل تحریم ها باشد. در نهایت یکی از دوستان لینک مستقیم دانلود را ارسال کردند و موفق به نصب 3CX 15.5 بر روی ویندوز شدیم.

پس از نصب، با باز شدن یک کنسول، از شما خواسته می شود تا روش تنظیمات را انتخاب کنید. که ما گزینه ی وب را انتخاب کردیم. با باز شدن مرورگر، از شما خواسته می شود تا لایسنس خود را وارد کنید.

و سپس از شما خواسته می شود تا نام کاربری و پسورد خود را تعریف کنید.

در مرحله ی بعد نیز تنظیمات مربوط به آدرس IP و پورت های پیش فرض از شما خواسته می شود و در صورتی که آی پی اینترنتی نداشته باشید می توانید از سرویس های 3CX استفاده کنید.

و در آخر FQDN مورد نظر برای شما ساخته می شود.

در مرحله ی بعد از شما خواسته می شود تا رنج داخلی های سیستم تلفنی را مشخص نمایید:

در گام های بعدی نیز می بایست ایمیل ادمین، تنظیمات تایم زون، داخلی مربوط به اپراتور که تمامی تماس های ورودی به صورت پیش فرض به آن منتقل می شود را تنظیم نمایید.

و در نهایت سرور شما ایجاد می شود:

و پس از طی آن، سیستم شما آماده می شود:

و پس از لاگین داشبورد سیستم پیش روش شماست:

بررسی بخش های مختلف

در گام اول با وارد شدن به قسمت Settings و بعد License، می توانید اطلاعات لایسنس فعلی را مشاهده نمایید:

با توجه به تصویر بالا اولین محدودیت 3CX، تعداد تماس همزمان می باشد که در نسخه ی استاندارد و رایگان، حداکثر تعداد 16 تماس همزمان پشتیبانی می شود. در حالی که در سیستم های دیگر همچون FreePBX چنین محدودیتی وجود نداشته و تنهای محدودیت های سخت افزاری سرور، می تواند تعداد تماس های همزمان شما را محدود کند.

برای شروع کار نیاز هست تا بتوانیم چند داخلی بر روی سیستم تعریف کنیم. پس از منوی سمت چپ به ترتیب بخش های مختلف را مرور می کنیم.

از نکات مهمی که در طراحی 3CX در نظر گرفته شده و به نظر برای کاربران ایرانی آزار دهنده هست، تنظیم بخش های مختلف مرکز تلفن بر اساس قالب ها یا template های از پیش تعریف شده می باشد. یعنی برای تنظیم یک داخلی یا ترانک، می بایست از لیست تولید کننده ها یا سرویس دهنده ها، یکی را انتخاب کرده و سپس تنظیمات خود را بر روی آن اعمال نمایید.

اگر به عنوان یک محصول خارجی به 3CX نگاه کنیم، این قابلیت ارزشمند است چرا که به راحتی و با استفاده از Provisioning می توانید تنظیمات تلفن ها یا ترانک ها را انجام دهید. اما در ایران داستان کمی متفاوت هست. ارائه ی کننده ی سرویس ویپ محدود به مخابرات و یا یکی دو شرکت FCP می شود. در محصولات دیگر همچون تلفن ها و یا گیت وی ها نیز برندهای دیگری در بازار ما مطرح هستند که در لیست تعریف شده ی 3CX کمتر جایی دارند.

پس در منوهای کناری، اگر از تلفن های خاصی استفاده می کنید، کمتر ممکن است با بخش Phones سر و کار داشته باشید. در صورتی که هم که خوش شانس باشید و تلفنی در لیست موجود داشته باشید، می توانید آن را از این بخش، مدیریت کنید.

توجه: از Settings و سپس Templates، امکان ویرایش قالب های موجود و یا افزودن قالب های جدید وجود دارد.

البته این قابلیت در مرکز تلفن FreePBX نیز تعبیه شده است و به عنوان ماژول EPM قابل تهیه بوده و امکان Provisioning را به سادگی فراهم می کند.

نکته ی دیگر در تعریف داخلی ها، مربوط به تنظیمات پیشرفته است که در مرکز تلفنی همچون FreePBX دست شما بسیار باز تر است تا کوچک ترین تنظیمات SIP را انجام دهید؛ در حالی که در 3CX تنظیمات اصلی مثل صندوق صوتی، Call Forwarding، ضبط مکالمات و تنظیمات دیگری که مربوط به سافت فون 3CX می باشد، در دسترس مدیر سیستم قرار گرفته است.

علاوه بر این 3CX در همه ی نسخه های خود، ماکزیزم از 1024 داخلی پشتیبانی می کند.

بخش بعدی در تنظیمات 3CX، Groups می باشد که اجازه می دهد با تعریف یک سری دسترسی ها، داخلی ها را در گروه های مختلف قرار دهید.

در مقابل در FreePBX، ماژول User Manager وجود دارد که قابلیت های بیشتری در اختیار کاربر قرار می دهد و مدیر سیستم می تواند دسترسی تمامی بخش های سیستم را کنترل نماید. از طرفی امکان ارتباط با سیستم های دیگر همچون Active Directory مایکروسافت نیز وجود دارد:

توجه: در نسخه های قبلی 3CX این قابلیت امکان پذیر بود اما در حال حاضر یکپارچه سازی با AD، پشتیبانی نمی شود.

بخش بعدی تنظیمات مربوط به ترانک SIP و یا گیت وی می باشد که قبل تر به آن اشاره شد. شما می بایست قالب های آماده را انتخاب کنید و سپس به تغییر آن برای ارتباط با تجهیزات یا سرویس دهنده، اقدام نمایید.

این بخش از نظر کاربر، واقعا قدری پیچیده است و به همین دلیل 3CX نیز قالب های آماده را به کاربر پیشنهاد می دهد.

پس از انتخاب یکی از مدل ها، تازه کار اصلی شروع می شود:

در تعریف یک گیت وی، نیاز به وارد کردن آدرس MAC دستگاه می باشد، که کمتر رایج است. به هر حال این تنظیمات می تواند با استفاده از autop راحت باشد و در غیر این صورت بسیار پیچیده و سخت!

نکته ی دیگر، امکان تغییر پارامترهای مربوط به پیام های SIP را می باشد، که ممکن است قابلیت خوبی باشد اما کار را برای کاربر به صورت عمومی پیچیده می کند.

در مقابل، در FreePBX درست است شما بخشی از ترانک را باید به صورت دستی تنظیم نمایید، اما از لحاظ فهم کاربر، بسیار راحت تر و کاربردی تر است.

نکته ای که به عنوان یک کاربر می توان به آن نیز اشاره کرد، چیدمان پارامترها در تب های مختلف می باشد؛ به طوری که حتی کاربری که چندان با این سیستم آشنا نیست هم می تواند به راحتی ترانک را در FreePBX تعریف نماید.

در بخش بعدی، می بایست تماس های ورودی و خروجی را مسیریابی کنید. تنظیمات این بخش در منوی Inbound Rules و Outbound Rules تعریف می شود.

محدودیت های مختلفی در این بخش دیده می شود که مهم ترین آن ها محدودیت در مقصد تماس های ورودی می باشد. شما می توانید به داخلی، IVR، ترانک دیگر و یا فکس تماس های ورودی را هدایت نمایید و آن هم بر اساس ساعت های اداری و غیر اداری. در تماس های خروجی نیز علاوه بر محدودیت در الگوهای مسیریابی، تنها می تواند 5 ترانک برای مسیر خروجی مشخص نمایید! به غیر از این موارد، تنظیمات خاص دیگری در مسیریابی های ورودی و خروجی دیده نمی شود.

در مقابل در استریسک و به صورت ویژه در FreePBX، دست کاربر باز بوده و به سادگی می تواند بر اساس الگوهای مختلف، تماس را به مقصد های دلخواه هدایت نماید. تعداد ترانک ها محدودیتی نداشته و کاربر بر اساس مسیرهای ورودی یا خروجی می تواند حتی موزیک انتظار را تغییر دهد.

بخش بعدی مربوط به تعریف منوی صوتی یا IVR می باشد که در 3CX با عنوان Digital Receptionist شناخته می شود.

در این بخش می توانید یک منوی صوتی تعریف کنید، یک نام به آن بدهید و زبان آن را مشخص کنید. در ادامه می بایست فقط از میان کلید 0 تا 9 یکی را انتخاب و به مقصد مورد نظر هدایت کنید. منوی صوتی نیز تنظیمات پیشرفته ای ندارد و وقتی از شما نمی گیرد!

اما در مقابل باز هم FreePBX علاوه بر امکان کنترل کوچک ترین پارامترهای منوی صوتی، شما را محدود نکرده و می توانید کلید های مختلفی را در منوی خود تعریف نمایید که هر یک می توانند به بخش های مختلفی در سیستم تلفنی هدایت شوند.

بخش های دیگر مثل ring group و call queue نیز در 3CX بسیار ساده بوده و از تنظیماتی که شما می توانید در FreePBX به صف یا گروه های خود اعمال نمایید، خبری نیست.

توجه: تفاوت های این بخش به خصوص در صف بسیار زیاده بوده و خارج از توضیحات این مقاله می باشد.

توجه: برخی قابلیت های صف در نسخه ی Pro و Enterprise ارائه می شود.

بخش های دیگر با عنوان Fax extensions، FXS/DECT و Hotdesking نیز در 3CX به صورت مجزا در منوی ها در دسترس هستند. شاید برای درک و مدیریت بهتر این بخش ها جدا شده اند؛ در حالی که در FreePBX از طریق تنظیمات هر داخلی، می توان این قابلیت ها را مدیریت نمود.

بخش بعدی Recordings می باشد. در 3CX در صورتی مکالمات ضبط می شوند که برای هر داخلی فعال گردد؛ یعنی نمی توان به صورت کلی ضبط مکالمات را فعال نمود.

از طرفی فرمت پیش فرض wav بوده و در صورتی که بخواهید فشرده سازی انجام شود، با کدک خاصی این کار صورت می گیرد که با نرم افزارهای خاصی قابل پخش است.

در FreePBX می توان ضبط مکالمات را بر اساس داخلی، گروه، روت های ورودی و یا خروجی و با مشخص کردن اولیت و جهت مکالمه، فعال نمود. همچنین به سادگی می توان مکانیزم های تبدیل به mp3 و آرشیو سازی را بر روی فایل های ضبط شده اعمال کرد.

یکی از بخش های مهم هر مرکز تلفن، CDR یا جزئیات تماس ها می باشد که در 3CX بخش Call Log به صورت خیلی ساده این اطلاعات را در اختیار شما قرار می دهد.

همانطور که تصویر مشاهده می شود، هر سطر نشان می دهد مکالمه از کدام مبدا و مقصد و با چه مدتی انجام شده است. از نقاط ضعف این بخش، می توان به عدم ارتباط فایل ضبط شده و گزارش تماس اشاره کرد که کار را برای کاربر سخت خواهد کرد! چرا که می بایست در بخش Recordings به فایل ها دسترسی یابد.

در ادامه ی این بخش، Call Reports هم تعبیه شده است، که امکان تهیه ی یک سری گزارشات تماس و ایجاد زمان بندی برای گزارش گیری را فراهم می نماید.

توجه: در بخش Settings و سپس CDR، می توان فیلد های مربوط به CDR را ویرایش نمود.
FreePBX برای این منظور، ماژول CDR Reports را دارد که علاوه بر جزئیات تماس و فایل صوتی ضبط شده می توان خروجی مورد نظر را از آن تهیه نمود. همچنین برای گزارشات پیشرفته، ماژول تجاری Qxact Report تعبیه شده است.

در منوی Settings نیز بخش های مختلفی که مربوط به تنظیمات سیستم می شوند، در دسترس هستند. بخش هایی همچون بروزرسانی، قالب ها، لایسنس، موزیک انتظار، کنفرانس، ارتباط با CRM و ...

در نهایت همانطور که به نظر می رسد، 3CX به عنوان یک بسته ی نرم افزاری آماده و با امکانات ساده می تواند نیازهای مربوط به کسب و کارهای کوچک و متوسطی که نیاز به قابلیت های پیشرفته تری ندارند را برآورده نماید. از همین رو سرویس های ابری که توسط این شرکت ارائه می شود، می تواند برای کسب و کارها بسیار جذاب باشد.

علاوه بر مواردی که در بالا بررسی کردیم، می توان سایر تفاوت ها میان نسخه های مختلف 3CX را در لینک زیر مشاهده نمود:

https://www.3cx.com/phone-system/edition-comparison/

در مقابل FreePBX، با بهره مندی از پلتفرم تلفنی استریسک، قابلیت های متنوعی را ارائه کرده و به دلیل متن باز بودن، توسعه و شخصی سازی آن، برای کاربران امکان پذیر می باشد.

علاوه بر این، FreePBX قابلیت های پیشرفته ای که برای همه ی کاربران مورد نیاز نیست را به صورت ماژول های تجاری ارائه می نماید. این ماژول ها علاوه بر این که قیمت های بالایی ندارند، به کاربر این اطمینان را می دهند که در زمان کوتاه، بدون باگ و با پشتیبانی تیم نرم افزاری، می توانند به قابلیت مورد نیاز خود دست یابند؛ بدون اینکه نیاز باشد تا زمان و هزینه ای برای توسعه ی آن، صرف نمایند.

به منظور مشاهده ی یک مقایسه ی کلی میان 3CX و FreePBX می توانید فایل ذیل را دانلود نمایید: